حجم تبلیغاتی که اخیراً در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌شود، مبنی بر اینکه <<اگر فلان سال فلان قدر بیت کوین خریده بودید الان فلان قدر پول داشتید>>، به شما حق می‌دهیم که بخواهید هرچه زودتر وارد این بازار شوید و به قول معروف از قافله عقب نمانید. این یک تصمیم شخصی است و هرکس اختیار سرمایه‌اش را دارد و ما ابداً قصد منصرف کردن شما را نداریم.
ولی پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر اقدامی سوال و جواب کوتاهی که برای شما آماده کرده‌ایم را مطالعه کنید. کتاب‌ها و منابع بیشتری در انتها معرفی شده‌اند.

بیتکوین چیست؟

بشر همواره در طول تاریخ به جمع آوری چیزهای کمیاب مثل صدف‌های دریایی، تخته‌سنگ‌های مرمرین، نمک، و معروفتر از همه طلا، علاقه نشان داده و از آنها برای انتقال ارزش استفاده می‌کرده است. بیتکوین هم یک نوع کمیابی است، یک کمیابی از نوع دیجیتال که توانسته است بعد از گذشت ۱۲ سال سهمی از بازار ابزارهای حفظ و ذخیره ارزش (مثل طلا و ملک)، و ابزارهای پرداخت (مثل شبکه نقل و انتقال پول بین المللی) را به خود اختصاص دهد. پس بیتکوین به زبان ساده یک پول جدید دیجیتالی بر بستر اینترنت است که ۱۲ سال قدمت دارد.

پشتوانه ارزش بیتکوین چیست؟

پاسخ کوتاه به این سؤال این است: پشتوانه بیتکوین مردم‌اند. سرمایه‌گذاران و مردم عادی زیادی خریدارش هستند، پس باارزش است. برای خرید بیتکوین تقاضای جهانی وجود دارد چون کمیاب است و به عنوان یک فنآوری کاربردهایی دارد که هیچ ابزار مالی دیگری قادر به انجام آنها نیست.

کنترل بیتکوین دست چه فرد یا نهادی است؟

کنترل بیتکوین دست هیچ قدرت متمرکزی نیست. بیتکوین مدیرعامل یا هیئت مدیره یا شرکتی که بر آن نظارت داشته باشد ندارد. یکی از مهمترین خصوصیت‌های بیتکوین این است که خالق آن هیچ فعالیت و نقشی در آن ندارد.

اگر بیتکوین پول دیجیتالی است، چرا هرکسی نمی‌تواند مثل کپی کردن یک فایل هرقدر بخواهد از آن تولید کند؟

درواقع نبوغ خالق بیتکوین در این مسأله خود را نشان می‌دهد که بیتکوین با وجود دیجیتال بودن کمیاب است. به زبان ساده با توجه به غیرمتمرکز بودن شبکه بیتکوین که در سؤال قبلی به آن پاسخ دادیم، تنها راه استخراج کنندگان بیتکوین رقابت در یک مسابقه کاملا منصفانه و برنده شدن امتیاز خلق بیتکوین است. ماینرها برای تولید بیتکوین از دستگاههای گرانقیمت استفاده می‌کنند و این دستگاه‌ها برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند. بنابراین هزینه تقلب در جابجایی بیتکوین افراد و تولید بی‌حساب و کتاب آن برای آنها بسیار سنگین است.

آیا بیتکوین یک طرح هِرمی است؟

در یک کلام، خیر. معمولا در طرح‌های هِرمی یا شبکه‌ای به سرمایه‌گذاران وعده سود بالا و ریسک خیلی پایین می‌دهند. در این سیستم‌ها پولی که از افراد پایینتر شبکه جمع می‌شود، به‌عنوان سود به سرمایه‌گذاران اولیه پرداخت می‌شود. هیچگونه کار تولیدی و سودآوری انجام نمی‌شود و سرمایه‌گذاران اولیه فقط و فقط به دنبال جذب هرچه بیشتر زیرشاخه برای خود هستند که بتوانند از سرمایه‌گذاری آنها سود ببرند. وقتی هیچ سرمایه‌گذار جدیدی پیدا نشود، این طرح فرو می‌ریزد. بیتکوین یک طرح هرمی نیست ولی ممکن است افرادی که ترفندهای این روش بازاریابی را طراحی می‌کنند از سرمایه‌گذاران به‌جای پول، بیتکوین دریافت کنند و این ربطی به بیتکوین ندارد.

چرا قیمت بیتکوین انقدر نوسان دارد؟

با توجه به اینکه بیتکوین تحت نظارت هیچ نهاد متمرکزی نیست، نسبت به دستکاری‌های بازار آسیب‌ پذیرتر است چون هیچ سازوکار نظارتی متمرکزی برایش وجود ندارد. بانک‌های مرکزی برای حفظ پایداری قیمت‌ها می‌توانند از راه‌های چاپ پول، تزریق ارز به بازار، یا کنترل جریان پول استفاده کنند ولی در بیتکوین نهاد متمرکزی برای انجام این عملیات وجود ندارد. اما با وجود همین نوسان قیمت، امروزه بیتکوین توسط مردمی که در سیستم‌های ناکارآمد اقتصادی گرفتارند به‌عنوان یک ابزار مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد و این مسأله باعث شده است ارزش جهانی حیرت‌آوری به‌دست آورد. کاربرد بیتکوین در دور زدن تحریم، در امان ماندن از ابر تورم، مدیریت سرمایه و  مقابله با نظارت مستمر دولت‌ها یا شرکت‌های بزرگ است.

آیا الان وقت مناسبی برای خرید بیتکوین است؟

با توجه به نوسان قیمت باالی بیتکوین تعیین زمان مناسب برای وارد شدن به بازار آن کار بسیار دشوار یا تقریبا محالی است. اما اگر بعد از مطالعه و تحقیق به این نتیجه رسیدید که می‌خواهید مقداری بیتکوین خریداری کنید، پیشنهاد ما به شما این است که دارایی خود را یک‌جا به بیتکوین تبدیل نکنید. یک روش مرسوم برای خرید بیتکوین، به روش <<خرید مقادیر کم، در فواصل زمانی مشخص>> معروف است. برای مثال فرض کنید شما تصمیم دارید ۲۱ میلیون تومان بیتکوین بخرید. پیشنهاد می‌شود این رقم را به یکباره تبدیل به بیتکوین نکنید، بلکه با ۷ بار خرید جداگانه، مثلا هفته‌ای ۳ میلیون تومان از پول خود را به بیتکوین تبدیل کنید. با اولین خرید شما درگیر مقوله بیتکوین خواهید شد چون پولی را که با سختی به دست آورده‌اید در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید و با دقت بیشتری به تحقیق درباره آن خواهید پرداخت. اصطلاحی بین بیتکوینرهای قدیمی رواج دارد که << اندازه رقم سرمایه‌گذاری شما باید با اندازه دانش شما از بیتکوین  هم‌خوانی داشته باشد>>. اگر تازه با بیتکوین آشنا شده‌اید به هیچوجه با ارقام بالا روی آن سرمایه‌گذاری نکنید و این جمله کلیشه‌ای را همیشه گوشه ذهن داشته باشید که <<به اندازهای روی بیتکوین سرمایه‌گذاری کنید که اگر از دست رفت، زندگی شما مختل نشود>>. داستان‌های زیادی از افرادی که بی پروا روی بیتکوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند در اینترنت موجود است.

حالا که بیتکوین انقدر گران است آیا بهتر نیست بر روی پروژه‌های دیگر سرمایه‌گذاری کنیم؟

در یک کلام خیر. یک بیتکوین کامل خیلی گران است اما هر یک کوین به 100.000.000 واحد کوچکتر تقسیم می‌شود. شما به هر مقداری که لازم داشته باشید می‌توانید بیتکوین بخرید و لزوما نباید یک کوین کامل را خریداری کنید. کوچکترین واحد بیتکوین ساتوشی نام دارد که درواقع 0.00000001 یک کوین کامل است. درزمان نوشته شدن این مطلب هر یک ساتوشی حدودا ۱۰۰ ریال قیمت دارد. گذشته از این موضوع، دیگر پروژه‌های ارز دیجیتال درواقع کپی‌هایی از بیتکوین هستند و به آلتکوین یا توکِن معروف‌اند. این پروژه‌ها اغلب تحت کنترل یک فرد یا نهاد متمرکز، و بیشترشان علنا مصداق کلاهبرداری هستند. پیش از سرمایه گذاری روی یک پروژه حتما درباره آن تحقیق کنید و دارایی خود را به خطر نیندازید.

چه طور می‌توانم ماینر بیتکوین شوم؟

در حال حاضر حاشیه سود استخراج بیتکوین عملا به‌خاطر رقابت زیاد، پایین است. شما برای استخراج بیتکوین دقیقا شبیه به صنعت استخراج طلا، به ابزار مناسب، ارتباطات صنعتی، و دانش تخصصی در زمینه سودآوری، سال‌ها تجربه، و سرمایه زیادی احتیاج دارید. به‌طور خاص تأمین برق مورد نیاز تجهیزات استخراج در کشور ما کار بسیار دشواری است و پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر اقدامی از قوانین موجود در زمینه استخراج بیتکوین اطلاعات کافی پیدا کنید.

از کجا می‌توانم بیتکوین به‌دست بیاورم؟

از دو راه می‌توان بیتکوین به‌دست آورد. <<خرید مستقیم>> یا <<دریافت در ازای دستمزد>>. راه‌های زیادی برای خرید بیتکوین وجود دارد، ولی بعضی از آنها از بقیه خصوصی‌تر هستند. موضوع حریم خصوصی در بیتکوین بسیار مفصل است و در ادامه مسیر بیشتر درگیر آن خواهید شد. برای شروع بهترین راه خرید بیتکوین از یک صرافی آنلاین معتبر است. مشتریان باید در این سایت‌ها ثبت‌نام کنند و مدارک هویتی‌شان را برای آنها ارسال کنند و فرآیند احراز هویت را پشت سر بگذارند تا بتوانند بیتکوین خریداری کنند. این صرافی‌ها برای رعایت قوانین ضدپولشویی مجبور به احراز هویت مشتریان هستند و این روش خرید بیتکوین از نظر حریم خصوصی کاربران از بدترین روشها است چون اطلاعات هویتی کاربران در یک وبسایت متمرکز نگهداری می‌شود. اما در این مرحله راه بهتری برای به‌دست آوردن بیتکوین با حفظ حریم خصوصی ندارید. بعد از خرید بیتکوین از این وبسایت‌ها می‌توانید آنها را به کیف پول شخصی خود منتقل کنید و کنترل کلیدها را شخصا برعهده بگیرید.

کجا باید از بیتکوین‌هایم نگهداری کنم؟

غیرمتمرکز بودن بیتکوین برای دارندگان آن مسئولیت‌های مختلفی به‌وجود می‌آ‌ورد. شاید شعار بیتکوین را شنیده باشید که میگوید <<بانک خود باشید>>. این یعنی هرکس باید کنترل کلیدهای بیتکوین خود را شخصا برعهده بگیرد. در اوایل راه می‌توانید موقتا اختیار بیتکوینتان را به صرافی خود بسپارید و آنها را همانجا نگهداری کنید ولی به این موضوع توجه کنید که حساب صرافی شما کیف پول شما نیست. شما باید زمان بگذارید و یاد بگیرید که چگونه باید از بیتکوین‌هایتان در یک کیف پول شخصی نگهداری کنید. برای این کار عجله نکنید و حتما به دفعات بسیار تمرین کنید و بعد اقدام به جابجا کردن بیتکوینها به کیف پول شخصی کنید.

اگر به موضوع بیتکوین علاقه‌مندید و می‌خواهید بیشتر درباره آن بدانید، این مقالات و کتاب‌ها به زبان فارسی و به‌صورت رایگان در سایت منابع فارسی در دسترس هستند: روند صعودی بیتکوین مقاله‌ای است که به‌صورت بسیار مختصر و مفید تاریخچه پول و روند پذیرش بیتکوین را از زاویه اقتصادی توضیح می‌دهد. کتاب کوچک بیتکوین کتابی کوتاه که بیتکوین را از زاویه اجتماعی، اقتصادی بررسی می‌کند و یک بخش بسیار مفصل سؤال و جواب دارد. اختراع بیتکوین اگر میخواهید به‌طور کلی با نحوه کار بیتکوین و پروتکل آن آشنا شوید این بهترین کتاب برای شروع است.  مقدمه‌ای بر اندیشه مکتب اقتصاد اتریشی؛ از منظر بیتکوین ترجمه یک قسمت از پادکست یکی از افراد فعال در زمینه بیتکوین است و از زاویه اقتصادی بیتکوین را توضیح می‌دهد.